nga ang. Moore's law. po ndaj një artikull që e kam shkruat saktësisht para 17 viteve gjatë studimeve te mia në fakultet.
Pothuajse para 40 viteve, njëri nga themeluesit e Intel, Gordon Moore parashikoi rritmin/hapin e shpejtë të përtrirjes së teknologjisë. Parashikimi i tij gjerësisht i njohur si “Ligji i Moore” (ang. Moore's Law) thekson se dendësia e tranzistorëve nëpër qarqet e integruara dyfishohet për çdo dy vite.
Ligji i Moore njihet si ligj themelor në industrinë e gjysëmpërçuesve (ang. semiconductor industry). Kohëve të fundit ështe diskutuar tepër për këtë ligj edhe atë ekzistojnë dy opinione/qëndrime. Njëra thekson se ky ligj nuk është mjaft i fuqishëm për të qëndruar edhe më gjatë derisa opinioni tjetër thekson se ky ligj është mjaft i fuqishëm për të ekzistuar edhe më tej.
Ligji i Moore (observimi apo parashikimi i Gordon Moore nuk u emërtua si ligj nga vetë Moore; këtë e bëri profesori Carver Mead) është një observim empirik i cili thekson se në shkallën tonë të zvhillimit teknologjik edhe atë të avancimit të industrisë së gjysëmpërçuesve, kompleksiteti i qarqeve të integruara dyfishohet për 18 - 24 muaj.
Për herë te parë Moore ligjin e tij e shpalli në artikullin e titulluar “Cramming More Components onto Integrated Circuits” të shkruajtur në “Elecetronics Magazine” më 19 prill të 1965. Observimi origjinal empirik i tij ishte se numri i komponenteve nëpër qarqet integruese me uljen e vlerës së komponenteve do të dyfishohet për 18 muaj dhe se ky trend do të qendrojë më së paku 10 vite. Më 1975 Moore korigjoi vlerësimin e tij duke e rritur kohën e pritjes në 24 muaj.
Ndonëse ekzistojnë disa formulime të këtij ligji, edhe atë:
- Dyfishimi i numrit të tranzistorëve nëpër qarqe të inegruara për çdo 18-24 muaj. Në fund të viteve 1970 ligji i Moore u bë i njohur edhe si limit për numrin e transistorëve në qarqet integruese më komplekse.
- Gjithashtu është e zakonshme të theksohet ligji i Moore në vazhdueshmërinë e shpejtë te avancimit të fuqisë kompjuterike për vlerë për një dollar.
- Progresion i njejtë është mbajtur edhe për kapacitetet e hard disqeve për vlerë për një dollar, në fakt niveli i progresionit në kapacitetet e hard disqeve për 10 vitet e kaluara ka qenë më i shpejtë se zvhillimi i gjysëmpërçuesve, gjithashtu përshkak të vlerave të produkteve performancat e hard disqeve janë rritur dukshëm.
- Versioni tjetër thekson se RAM kapaciteti rritet në të njejtën nivel me fuqinë procesuese. Derisa shpejtësitë e memorjeve nuk janë rritur aq shpejtë sa shpejtësitë e CPU viteve të fundit.
Megjithëse formulimi origjinal i ligjit të Moore ka qenë: “Kompleksiteti i komponenteve rritet ashpër duke u dyfishuar për çdo dy vite. Sigurisht gjatë një periudhe të shkurtër ky rritëm mund të vazhdojë. Gjatë një periudhe më të gjatë, niveli i rritjes është më pak i sigurtë, megjithëse ka arsye për të besuar se ajo do të qëndrojë afërsisht konstant edhe për 10 vitet e fundit. Kjo do të thotë se prej 1975, numri i komponenteve në një qark të integruar do të jetë 65,000. Une besoj se një qark kaq i madh do të mund te ndërtohet në një vafer të vetëm”. (Diametri i një vaferi të silicit aso kohe ishte afer 1 inch.)
Pra, ligji i Moore nuk është ligj me plot kuptimin e fjalës. Ajo ështe vetëm një observim empirik e formuar nga të dhënat që Moore i kishte në dispozicion dhe e cila deri më vitet 70 nuk ekzistoi fare. tabela që do ta shohim na e ilustron mirë këtë.
cpu --------------------------------- viti --------------------------------------------------- nr. i tranzistorëve
4004 ------------------------------ 1971 ------------------------------------------------------- 2,250
8008 ------------------------------ 1972 ------------------------------------------------------- 2,500
8080 ------------------------------ 1974 ------------------------------------------------------- 5,000
8086 ------------------------------ 1978 ------------------------------------------------------- 29,000
286 -------------------------------- 1982 ------------------------------------------------------ 120,000
Intel386™ processor ------------- 1985 ------------------------------------------------------ 275,000
Intel486™ processor ------------- 1989 ------------------------------------------------------ 1,180,000
Intel® Pentium® processor ------ 1993 ------------------------------------------------------ 3,100,000
Intel® Pentium® II processor ---- 1997 ------------------------------------------------------ 7,500,000
Intel® Pentium® III processor --- 1999 ------------------------------------------------------ 24,000,000
Intel® Pentium® 4 processor ---- 2000 ------------------------------------------------------ 42,000,000
Intel® Itanium® processor ------- 2002 ------------------------------------------------------ 220,000,000
Intel® Itanium® 2 processor ----- 2003 ------------------------------------------------------ 410,000,000
Siç po edhe shohim edhe vetë Intel nuk ka ndejkur ligjin e Moore, përndryshe pentium 4 do të duhej të përbëhej nga 671 bilion transistorë, përderisa i386 prej më tepër se 20 milion.
Intel ka qenë i shpejtë të rregulloj ligjin duke e riformuluar atë: dyfishim për një vit e gjysëm, dhe jo vetëm për një vit. Por edhe me korigjime të bëra ligji përsëri ngec në pasaktësi dhe pengesa të ndryshme.
Thënë përfundimisht ligji i Moore ka mbijetuar 30 vitet e kaluara dhe ka pasur ndikim shumë të madh në industrinë e gjysëmpërçuesve por nuk duket se do të mbijetojë edhe në ardhmëri.
Kompjuterët personal tradicional ndoshta do të zëvendësohen nga kompjuterë personal kuantik, biologjik, optik e të tjera. Por ato do të jenë padyshim jo njohës të ligjit të Moore, i cili është i formuluar saktësisht për qarqet e integurara.
muaj i kalendarit hënor që fillon sonte.
brenda këtij muaji është dhe nata e kadrit, për të cilën thuhet se është më e hajrit se nga 1000 muaj.
brenda këtij muaji është dhe nata e kadrit, për të cilën thuhet se është më e hajrit se nga 1000 muaj.
një grup muzikor, i zhanrit heavy metal. bebet e sotëm nuk e dinë.
një këngë mahnitëse nga metallica. ai ritëm i përjetshëm, ajo solo fantastike.
teksti:
life it seems, will fade away
drifting further every day
getting lost within myself
nothing matters no one else
i have lost the will to live
simply nothing more to give
there is nothing more for me
need the end to set me free
things not what they used to be
missing one inside of me
deathly lost, this can't be real
cannot stand this hell i feel
emptiness is filling me
to the point of agony
growing darkness taking dawn
i was me, but now he's gone
no one but me can save myself, but it's too late
now i can't think, think why i should even try
yesterday seems as though it never existed
death greets me warm, now i will just say goodbye
teksti:
life it seems, will fade away
drifting further every day
getting lost within myself
nothing matters no one else
i have lost the will to live
simply nothing more to give
there is nothing more for me
need the end to set me free
things not what they used to be
missing one inside of me
deathly lost, this can't be real
cannot stand this hell i feel
emptiness is filling me
to the point of agony
growing darkness taking dawn
i was me, but now he's gone
no one but me can save myself, but it's too late
now i can't think, think why i should even try
yesterday seems as though it never existed
death greets me warm, now i will just say goodbye
një kënë nga metallica.
teskti:
I can't remember anything
Can't tell if this is true or dream
Deep down inside I feel the scream
This terrible silence stops in me
Now that the war is through with me
I'm waking up, I cannot see
That there is not much left of me
Nothing is real but pain now
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, wake me
Back to the room that's much too real
In pumps life that I must feel
But can't look forward to reveal
Look to the time when I'll live
Fed through the tube that sticks in me
Just like a wartime novelty
Tied to machines that make me be
Cut this shit off from me
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, wake me
Now the world is gone, I'm just one
Oh God, help me
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, help me
Darkness imprisoning me
All that I see
Absolute horror
I cannot live
I cannot die
Trapped in myself
Body my holding cell
Landmine has taken my sight
Taken my speech
Taken my hearing
Taken my arms
Taken my legs
Taken my soul
Left me with life in hell
(No, no, no)
Yeah, fuck you
Alright now
Thank you very much my friends,
You treat good here man
We thank you very much, we'll see ya
Good night from Metallica, thank you!
teskti:
I can't remember anything
Can't tell if this is true or dream
Deep down inside I feel the scream
This terrible silence stops in me
Now that the war is through with me
I'm waking up, I cannot see
That there is not much left of me
Nothing is real but pain now
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, wake me
Back to the room that's much too real
In pumps life that I must feel
But can't look forward to reveal
Look to the time when I'll live
Fed through the tube that sticks in me
Just like a wartime novelty
Tied to machines that make me be
Cut this shit off from me
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, wake me
Now the world is gone, I'm just one
Oh God, help me
Hold my breath as I wish for death
Oh please, God, help me
Darkness imprisoning me
All that I see
Absolute horror
I cannot live
I cannot die
Trapped in myself
Body my holding cell
Landmine has taken my sight
Taken my speech
Taken my hearing
Taken my arms
Taken my legs
Taken my soul
Left me with life in hell
(No, no, no)
Yeah, fuck you
Alright now
Thank you very much my friends,
You treat good here man
We thank you very much, we'll see ya
Good night from Metallica, thank you!
toka e shqiptarëve.
Termi komb ose “nation” vjen nga latinishtja nascio ose natio, që do të thotë “me lind”. Termi latin përcakton të vegjëlit e të njëjtit fis, dhe do të thotë gjithashtu “grup njërzish me të njëjtën origjinë”. Tek Ciceroni termi natio përdorej gjithashtu për të përcaktuar një “popull” ose një “pjesë të popullit”.
Në fjalorë të ndryshëm përkufizimet për kombin, megjithëse të përafërtë, ndryshojnë midis tyre. Për fjalorin Hachette:” Kombi është një komunitet njërzor i karakterizuar nga koshienca e identitetit të tij historik ose kulturor, dhe shpesh prej unitetit të gjuhës dhe të fesë”. Gjithashtu po aty “ kombi është një komunitet, i përcaktuar si entitet politik, i mbledhur në një territor dhe i organizuar institucionalisht prej Shtetit”.
Në gjuhën e përditshme gabimisht termat si kombi, atdheu, vendi dhe shteti përdoren shpesh si sinonime për të treguar një territor të kontrolluar nga një qeverie e vetme, ose banorët e atij territori, ose vet qeverinë; me fjalë të tjera Shtetin. Në një kuptim të ngushtë, kombi tregon banorët, ndërsa atdheu apo vendi tregon territorin ndërsa shteti tregon institucionet legjitime.
Por idea e kombit nuk është kaq e thjeshtë. Ekzistojnë kombe shumëgjuhëse (psh, Zvicra), ose që kanë disa fe (psh, Gjermania, Shqipëria). Ka gjithashtu kombe pa territorin e vet, ose të tjerë akoma, që janë të shpërndarë midis shumë Shtetesh (psh, Shqipëria). Duket që kombi të jetë së pari një konstruksion politik, funksioni i të cilit është të garantojë kohezionin social dhe respektimin e Shtetit. Për këtë arësye, ideja e kombit është gjithashtu e lidhur me historinë e çdo vendi.
Megjithëse në ditët e sotme shumë kombe përputhen me një Shtet, gjërat nuk kanë qënë kështu në të kaluarën dhe akoma sot ekzistojnë kombe pa Shtet, dhe anasjelltas, ka shtete të formuara nga disa kombe. Ka gjithashtu shtete pa komb.
Në shkencat humanitare ekzistojnë dy përkufizime duke u nisur nga eksperiencat kombëtare gjermane dhe franceze. E para vjen prej filozofisë gjermane të fillimit të shekullit të XIX, e mbrojtur nga Johann Gottlieb Fichte, sipas të cilës anëtarët e një kombi kanë të përbashkët karakteristika të tilla si gjuha, feja, kultura, historia, pra, origjinat etnike, që i diferencojnë anëtarët e tyre prej kombeve të tjera. E dyta, lidhet me Revolucionin francez, vjen prej filozofisë franceze të shekullit të XVIII dhe insiston përkundrazi në vullnetin “për të jetuar së bashku”; kombi kështu është rezultat i një akti të vetvendosjes. Ky është vizioni i Ernest Renan.
Përkufizimi i parë nganjëherë quhet “objektiv” dhe i dyti “subjektiv”. Disa preferojnë të bëjnë dallimin midis kombit qytetar(civik) dhe kombit etnik. Në shumë vende ky dallim nuk është i nevojshëm. Kështu për Francën, Gjermaninë ose Japoninë nuk shtrohet çështja e identitetit etnik, ato përkufizohen si Shtete-komb. Ky diferencim bëhet në vende si Kanadaja.
Juridikisht nuk ka një përkufizim të termit komb. Teoria e së drejtës ndërkombëtare njeh si subjekt vetëm Shtetin sovran. Nëse termi përdoret nganjëherë në Europë në preambulat e akteve me funksion kushtetues, ai në të vërtetë nuk ka asnjë rol juridik. Në Francë në kuptimin kushtetues kombi është nocion juridik në emër të të cilit ushtrohet pushteti legjislativ, prej nga rrjedh dhe emëri i Asamblesë Nacionale.
Në kuptimin modern të termit, kombi ka një kuptim me theks politik. Termi mund të përcaktojë një Shtet (si në shprehjen “Organizata e Kombeve të Bashkuara”), ose një popull që ka objektivin politik të mbaj apo të formoj një Shtet, ose të paktën një strukturë politike autonome. Në këtë kuptim të dytë, një komb është praktikisht një popull në të cilin të paktën një pjesë e anëtarve të tij ka pretendime nacionaliste.
Formësimi i popullit si një trup politike, kombi, mbajtës i Sovranitetit, ndryshon konceptin e Shtetit duke ia nënshtruar parimit demokratik. Kombi lidhet kështu me shoqërinë duke i dhënë atij një legjitimitet demokratik.
Për këtë arësye Shteti dhe kombi janë shpesh të ndërlidhur midis tyre, sipas pikpamjes se çdo komb ka të drejtën të ketë një Shtet dhe çdo Shtet duhet të mbështetet mbi ekzistencën e një Kombi. Ekzistenca e Shteteve –kombe duket kështu një rjedhim logjik i së drejtës së popujve për të vendosur vetë, parim që është zhvilluar në raportet ndërkombëtare gjatë shekullit të XX. Shteti karakterizohet nga mbivendosja e një entiteti politik sovran me një bashkësi kulturore të unifikuar nga pikpamja gjuhësore ose fetare.
Në fjalorë të ndryshëm përkufizimet për kombin, megjithëse të përafërtë, ndryshojnë midis tyre. Për fjalorin Hachette:” Kombi është një komunitet njërzor i karakterizuar nga koshienca e identitetit të tij historik ose kulturor, dhe shpesh prej unitetit të gjuhës dhe të fesë”. Gjithashtu po aty “ kombi është një komunitet, i përcaktuar si entitet politik, i mbledhur në një territor dhe i organizuar institucionalisht prej Shtetit”.
Në gjuhën e përditshme gabimisht termat si kombi, atdheu, vendi dhe shteti përdoren shpesh si sinonime për të treguar një territor të kontrolluar nga një qeverie e vetme, ose banorët e atij territori, ose vet qeverinë; me fjalë të tjera Shtetin. Në një kuptim të ngushtë, kombi tregon banorët, ndërsa atdheu apo vendi tregon territorin ndërsa shteti tregon institucionet legjitime.
Por idea e kombit nuk është kaq e thjeshtë. Ekzistojnë kombe shumëgjuhëse (psh, Zvicra), ose që kanë disa fe (psh, Gjermania, Shqipëria). Ka gjithashtu kombe pa territorin e vet, ose të tjerë akoma, që janë të shpërndarë midis shumë Shtetesh (psh, Shqipëria). Duket që kombi të jetë së pari një konstruksion politik, funksioni i të cilit është të garantojë kohezionin social dhe respektimin e Shtetit. Për këtë arësye, ideja e kombit është gjithashtu e lidhur me historinë e çdo vendi.
Megjithëse në ditët e sotme shumë kombe përputhen me një Shtet, gjërat nuk kanë qënë kështu në të kaluarën dhe akoma sot ekzistojnë kombe pa Shtet, dhe anasjelltas, ka shtete të formuara nga disa kombe. Ka gjithashtu shtete pa komb.
Në shkencat humanitare ekzistojnë dy përkufizime duke u nisur nga eksperiencat kombëtare gjermane dhe franceze. E para vjen prej filozofisë gjermane të fillimit të shekullit të XIX, e mbrojtur nga Johann Gottlieb Fichte, sipas të cilës anëtarët e një kombi kanë të përbashkët karakteristika të tilla si gjuha, feja, kultura, historia, pra, origjinat etnike, që i diferencojnë anëtarët e tyre prej kombeve të tjera. E dyta, lidhet me Revolucionin francez, vjen prej filozofisë franceze të shekullit të XVIII dhe insiston përkundrazi në vullnetin “për të jetuar së bashku”; kombi kështu është rezultat i një akti të vetvendosjes. Ky është vizioni i Ernest Renan.
Përkufizimi i parë nganjëherë quhet “objektiv” dhe i dyti “subjektiv”. Disa preferojnë të bëjnë dallimin midis kombit qytetar(civik) dhe kombit etnik. Në shumë vende ky dallim nuk është i nevojshëm. Kështu për Francën, Gjermaninë ose Japoninë nuk shtrohet çështja e identitetit etnik, ato përkufizohen si Shtete-komb. Ky diferencim bëhet në vende si Kanadaja.
Juridikisht nuk ka një përkufizim të termit komb. Teoria e së drejtës ndërkombëtare njeh si subjekt vetëm Shtetin sovran. Nëse termi përdoret nganjëherë në Europë në preambulat e akteve me funksion kushtetues, ai në të vërtetë nuk ka asnjë rol juridik. Në Francë në kuptimin kushtetues kombi është nocion juridik në emër të të cilit ushtrohet pushteti legjislativ, prej nga rrjedh dhe emëri i Asamblesë Nacionale.
Në kuptimin modern të termit, kombi ka një kuptim me theks politik. Termi mund të përcaktojë një Shtet (si në shprehjen “Organizata e Kombeve të Bashkuara”), ose një popull që ka objektivin politik të mbaj apo të formoj një Shtet, ose të paktën një strukturë politike autonome. Në këtë kuptim të dytë, një komb është praktikisht një popull në të cilin të paktën një pjesë e anëtarve të tij ka pretendime nacionaliste.
Formësimi i popullit si një trup politike, kombi, mbajtës i Sovranitetit, ndryshon konceptin e Shtetit duke ia nënshtruar parimit demokratik. Kombi lidhet kështu me shoqërinë duke i dhënë atij një legjitimitet demokratik.
Për këtë arësye Shteti dhe kombi janë shpesh të ndërlidhur midis tyre, sipas pikpamjes se çdo komb ka të drejtën të ketë një Shtet dhe çdo Shtet duhet të mbështetet mbi ekzistencën e një Kombi. Ekzistenca e Shteteve –kombe duket kështu një rjedhim logjik i së drejtës së popujve për të vendosur vetë, parim që është zhvilluar në raportet ndërkombëtare gjatë shekullit të XX. Shteti karakterizohet nga mbivendosja e një entiteti politik sovran me një bashkësi kulturore të unifikuar nga pikpamja gjuhësore ose fetare.
(shih: komb)
Kombësia është një koncept shumëdimensional, që lidhet me përkatësinë e një personi, ose të një grupi personash, të një kombi të caktuar, kulturor apo politik, ose që ka vullnetin për të ekzistuar. Gjërësia semantike e termit vjen historikisht, kryesisht për shkak të shkollave të ndryshme të mendimit në shekullin e IX-të, me tradita të kundërta: universalizmit të filozofisë franceze dhe relativizmit kulturor të nacionalizmit romantik gjerman. Pra, ne mund të flasim për kombësi politike dhe kombësi kulturore ose sociologjike.
Kombësia politike përcaktohet si një provë ligjore e përkatësisë në një Shtet. Kombësia nuk duhet të ngatërrohet automatikisht me shtetësinë. Shtetësia, e cila përfshin ushtrimin e të drejtave qytetare, është një koncept i dallueshëm prej kombësisë, e cila presupozon që një person fizik ose juridik duhet të jetë përcaktuar nga e drejta civile e një vendi. Këto dy cilësi janë të lidhura pothuajse gjithmonë.
Nga ana tjetër, kombësia kulturore apo sociologjike përcakton komunitetet, që nuk formojnë detyrimisht Shtete të pavarura. Ato janë më shumë grupime të popullsisë në një territor pak a shumë të përcaktuar, ku ndahen ose një kombinim i veçantë i karakteristikave objektive (gjuha, feja, kultura, historia) dhe/ose karakteristika subjektive e vetë-vendosjes, shpesh e shprehur nëpërmjet nacionalizmit. Edhe pse fjala është për një fenomen të lidhur me një komunitet të individëve, përkatësia e një kombi është e lidhur me identitetin personal të secilit prej pjestarëve të saj. Një komunitet duke ndarë të njëjtën kombësi, ndajnë gjithashtu besime të përbashkëta dhe simbolet, një histori, një karakter kombëtar, një territor dhe një kulturë, që është e vecantë. Këta faktorë janë subjekt i ndryshimeve që ndodhin në kohë. Është gjithashtu e pamundur për të vendosur një standard të veçantë për secilën karakteristikë.
Kriteret e pranueshmërisë përbëjnë një tjetër element problematik kur është fjala për të identifikuar një kombësi të veçantë, ose për të vendosur kufirin me nocionin e etnisë. Duke u nisur nga kuptimi i identitetit, teoricieni politik David Miller propozon në librin e tij On Nationality, pesë kritere për të përcaktuar një komunitet individësh si një komb:
Të kenë besime të përbashkëta dhe një angazhim reciprok,
Të zënë një periudhë të përcaktuar në Histori,
Të demonstrojnë një karakter kombëtar,
Të zënë një territor të përcaktuar,
Të kenë një kulturë të dallueshme popullore,
Miller gjithashtu argumenton se mjetet e komunikimit brenda këtyre komuniteteve çimentojnë ndjenjat kombëtare dhe se të gjitha këto kritere luhaten me kalimin e kohës.
Nga 13 mars deri 12 prill 1930, Lidhja e Kombeve organizoi Konferencën e kodifikimit të Hagës, e cila kishte për qëllim të nxirrte ligje mbi shtetësinë, shtetësinë e dyfishtë dhe apatridie. Kjo konferencë, në të cilën morrën pjesë 47 shtete, miratoi Konventën mbi Disa Çështje në lidhje me Konfliktin e Ligjeve mbi Kombësinë.
Kriteret për marrjen e kombësisë ndryshojnë nga një vend në një tjetër. Kombësia zakonisht fitohet në lindje, përmes birësisë (e quajtur “e drejta e gjakut“, jus sanguinis), por gjithashtu, së shumti, prej faktit e lindjes në territorin kombëtar (e quajtur “e drejta e tokës “) dhe kur qëndrohet atje deri në një moshë të caktuar, zakonisht atë të shumicës. Një individ, gjatë jetës së tij, mund të ndryshojë kombësinë ose të marrë një tjetër, duke aplikuar për natyralizim dhe duke përmbushur disa kërkesa të caktuara; në përgjithësi, duhet të flasi në një nga gjuhët kombëtare, të ketë jetuar dhe punuar në vend për disa kohë dhe të mos ketë qënë dënuar me dënime të rëndësishme. Është e mundur në kushte të caktuara që të ketë dy ose më shumë kombësi.
Sipas Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut të 1948 në nenin 15 thuhet: “Gjithkush ka të drejtën e një shtetësie. Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga shtetësia e tij si dhe as nga e drejta që të ndërrojë shtetësinë“. Koncepti i kombësisë mund të përdoret nga një Shtet në mënyrë strategjike, për të favorizuar ose përjashtuar një pjesë të popullsisë. Apo për të hequr një nga të drejtat universale, atë të votimit.
Kombësia politike përcaktohet si një provë ligjore e përkatësisë në një Shtet. Kombësia nuk duhet të ngatërrohet automatikisht me shtetësinë. Shtetësia, e cila përfshin ushtrimin e të drejtave qytetare, është një koncept i dallueshëm prej kombësisë, e cila presupozon që një person fizik ose juridik duhet të jetë përcaktuar nga e drejta civile e një vendi. Këto dy cilësi janë të lidhura pothuajse gjithmonë.
Nga ana tjetër, kombësia kulturore apo sociologjike përcakton komunitetet, që nuk formojnë detyrimisht Shtete të pavarura. Ato janë më shumë grupime të popullsisë në një territor pak a shumë të përcaktuar, ku ndahen ose një kombinim i veçantë i karakteristikave objektive (gjuha, feja, kultura, historia) dhe/ose karakteristika subjektive e vetë-vendosjes, shpesh e shprehur nëpërmjet nacionalizmit. Edhe pse fjala është për një fenomen të lidhur me një komunitet të individëve, përkatësia e një kombi është e lidhur me identitetin personal të secilit prej pjestarëve të saj. Një komunitet duke ndarë të njëjtën kombësi, ndajnë gjithashtu besime të përbashkëta dhe simbolet, një histori, një karakter kombëtar, një territor dhe një kulturë, që është e vecantë. Këta faktorë janë subjekt i ndryshimeve që ndodhin në kohë. Është gjithashtu e pamundur për të vendosur një standard të veçantë për secilën karakteristikë.
Kriteret e pranueshmërisë përbëjnë një tjetër element problematik kur është fjala për të identifikuar një kombësi të veçantë, ose për të vendosur kufirin me nocionin e etnisë. Duke u nisur nga kuptimi i identitetit, teoricieni politik David Miller propozon në librin e tij On Nationality, pesë kritere për të përcaktuar një komunitet individësh si një komb:
Të kenë besime të përbashkëta dhe një angazhim reciprok,
Të zënë një periudhë të përcaktuar në Histori,
Të demonstrojnë një karakter kombëtar,
Të zënë një territor të përcaktuar,
Të kenë një kulturë të dallueshme popullore,
Miller gjithashtu argumenton se mjetet e komunikimit brenda këtyre komuniteteve çimentojnë ndjenjat kombëtare dhe se të gjitha këto kritere luhaten me kalimin e kohës.
Nga 13 mars deri 12 prill 1930, Lidhja e Kombeve organizoi Konferencën e kodifikimit të Hagës, e cila kishte për qëllim të nxirrte ligje mbi shtetësinë, shtetësinë e dyfishtë dhe apatridie. Kjo konferencë, në të cilën morrën pjesë 47 shtete, miratoi Konventën mbi Disa Çështje në lidhje me Konfliktin e Ligjeve mbi Kombësinë.
Kriteret për marrjen e kombësisë ndryshojnë nga një vend në një tjetër. Kombësia zakonisht fitohet në lindje, përmes birësisë (e quajtur “e drejta e gjakut“, jus sanguinis), por gjithashtu, së shumti, prej faktit e lindjes në territorin kombëtar (e quajtur “e drejta e tokës “) dhe kur qëndrohet atje deri në një moshë të caktuar, zakonisht atë të shumicës. Një individ, gjatë jetës së tij, mund të ndryshojë kombësinë ose të marrë një tjetër, duke aplikuar për natyralizim dhe duke përmbushur disa kërkesa të caktuara; në përgjithësi, duhet të flasi në një nga gjuhët kombëtare, të ketë jetuar dhe punuar në vend për disa kohë dhe të mos ketë qënë dënuar me dënime të rëndësishme. Është e mundur në kushte të caktuara që të ketë dy ose më shumë kombësi.
Sipas Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut të 1948 në nenin 15 thuhet: “Gjithkush ka të drejtën e një shtetësie. Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga shtetësia e tij si dhe as nga e drejta që të ndërrojë shtetësinë“. Koncepti i kombësisë mund të përdoret nga një Shtet në mënyrë strategjike, për të favorizuar ose përjashtuar një pjesë të popullsisë. Apo për të hequr një nga të drejtat universale, atë të votimit.
Shtet, vend. Lidhja e Kombeve. Organizata e Kombeve të Bashkuara. (shih: kombësia)
lexohet: dy çysh. duhet ta ketë kuptimin: disi.
(shih: microsoft access)
nga ang. akses, qasje. (shih: access control)
shkurt. Alternating current. rrymë alternative. (shih: dc)
në arabishte lavdrim, i lavdëruar.
një sure ne kuran. sureja nr. 47
[47:0] Në emër të Zotit, Mirëbërësit, të Mëshirshmit
[47:1] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, Ai ua asgjëson punët e tyre.
[47:2] Ata që besojnë dhe punojnë drejtësi, dhe besojnë në çka i është zbritur Muhamedit - që është e vërteta nga Zotëruesi i tyre – Ai ua heqë mëkatet e tyre, dhe i bekon me kënaqësi.
[47:3] Kjo është për shkak se ata që nuk besojnë po ndjekin pavërtetësi, përderisa ata që besojnë po ndjekin të vërtetën nga Zotëruesi i tyre. Zoti kështu i përmend për njerëzit shembujt e tyre.
[47:4] Nëse ndeshesh (në luftë) me ata që nuk besojnë, mund t'i godasësh në qafë. Nëse i merr si rob lufte mund t'i lirosh pa ose me pagesë, derisa të përfundojë lufta. Sikur të donte Zoti, Ai do t'ju kishte dhuruar juve fitore, pa luftë. Por Ai ju teston me njëri tjetrin. Sa për ata që vriten në rrugën e Zotit, Ai nuk do e shkojë kot sakrificën e tyre.
[47:5] Ai do i udhëzojë ata, dhe do i bekojë me qetësim shpirtëror.
[47:6] Ai do i pranojë ata te Parajsa, që Ai ua përshkroi.
[47:7] O ju që besoni, nëse e përkrahni Zotin, Ai do t'ju përkrahë juve, dhe t'jua përforcojë këmbët.
[47:8] Ata që nuk besojnë vetëshkaktojnë vuajtje; Ai i bën punët e tyre të jenë krejtësisht të kota.
[47:9] Sepse ata urryen çka Zoti shpalli dhe si pasojë, Ai asgjëson punët e tyre.
[47:10] A nuk u endën nëpër tokë dhe panë pasojat që pësuan ata para tyre? Zoti i shkatërroi punët e tyre; të gjithë mosbesimtarët do të vuajnë fatin e njëjtë.
[47:11] Kjo është për shkak se Zoti është Zotëruesi i atyre që besuan, përderisa mosbesimtarët nuk kanë asnjë zotërues.
[47:12] Zoti i pranon ata që besojnë dhe çojnë jetë të drejtë në kopshte me prroje që rrjedhin. Sa për ata që nuk besojnë, ata jetojnë dhe hanë si hanë kafshët, pastaj përfundojnë në zjarr.
[47:13] Sa e sa shoqëria ishte më e fortë se shoqëria që të dëboi ty nga qyteti yt; kur ne i asgjësuam, askush nuk mund t'i ndihmonte ata.
[47:14] A janë ata të ndriçuarit nga Zotëruesi i tyre njëjtë si ata punët e këqija të të cilëve janë të zbukuruara në sytë e tyre, dhe i ndjekin mendimet e tyre?
[47:15] Alegoria e Parajsës që premtohet për të drejtit është kjo: ka lumenj me ujë të kthjellët, dhe lumenj qumështi të freskët, dhe lumenj vere – të shijshme për pirësit – dhe lumenj mjalti të kulluar. Ata kanë të gjitha llojet e frutave aty, dhe falje nga Zotëruesi i tyre. (A janë ata më mirë) apo ata që qëndrojnë përgjithmonë në zjarr, dhe pijnë ujë ferri që ua shqyen zorrët?
[47:16] Disa prej tyre të dëgjojnë ty, pastaj sapo të largohen i pyesin ata që u ndriçuan, “Çka deshi të thotë ai?” Zoti kështu i mbyllë zemrat e tyre dhe, si pasojë, ata ndjekin vetëm mendimet e tyre.
[47:17] Sa për ata që janë të udhëzuar, Ai ua shton udhëzimin, dhe ua dhuron drejtësinë.
[47:18] A po presin ata derisa tu vij Ora atyre papritmas? Të gjitha shenjat për të veç kanë ardhur. Kur tu vij Ora atyre, si do të kenë dobi nga lajmi i tyre?
[47:19] Ta dish që: “Nuk ka asnjë zot tjetër përkrah Zotit,” dhe kërko falje për mëkatet tua dhe mëkatet e të gjithë besimtarëve dhe besimtareve. Zoti është tërësisht i vetëdijshëm për vendimet tuaja dhe fatin tuaj përfundimtar.
[47:20] Ata që besuan thanë: “Kur do të shpallet një sure e re?” Por kur një sure u shpall, ku haptas u përmend luftimi, do i shihje ata që ushqyen dyshime në zemrat e tyre duke të shikuar ty, sikur vdekja tashmë të kishte ardhur te ta. Ata kështu u ekspozuan.
[47:21] Bindje dhe shprehje të drejta priten prej tyre. Vetëm sikur të tregonin besim në Zotin, kur u bë thirrje për mobilizim, do të kishte qenë më mirë për ta.
[47:22] A është gjithashtu qëllimi juaj që sapo të largoheni të kryeni të këqija dhe t'i keqtrajtoni të afërmit tuaj?
[47:23] Janë ata që vetëshkaktuan mallkim nga Zoti, me të cilin ai i bën të shurdhër dhe të verbër.
[47:24] Pse nuk e studiojnë Kuranin me kujdes? A kanë dry në mendjet e tyre?
[47:25] Padyshim, ata që tërhiqen prapa, pasi që udhëzimi u është shfaqur atyre, djalli i ka joshur dhe i ka tërhequr për kapistre.
[47:26] Kjo është për shkak se ata u thanë atyre që urrenin çka Zoti kishte zbritur, “Ne do t'ju bindemi juve në çështje të caktuara.” Zoti i di plotësisht fshehtësitë e tyre.
[47:27] Si do të jetë për ta kur engjëjt i vënë në vdekje? Do i rrahin në fytyrat e tyre dhe prapanicat e tyre.
[47:28] Kjo është për shkak se ata ndoqën çka zemëroi Zotin dhe urryen gjërat që e kënaqin Atë. Si pasojë, Ai i ka asgjësuar punët e tyre.
[47:29] A menduan ata që ushqejnë dyshime në zemrat e tyre që Zoti nuk do i nxjerrë jashtë mendimet e tyre të këqija?
[47:30] Nëse dëshirojmë, mund t'i ekspozojmë për ty, që të mund t'i njohësh vetëm duke i shikuar. Megjithatë, mund t'i njohësh nga mënyra e të folurit. Zoti është tërësisht i vetëdijshëm për të gjitha punët tuaja.
[47:31] Patjetër do t'ju vëmë në test, për të dalluar ata mes jush që përpiqen, dhe durojnë me këmbëngulje. Duhet t'i ekspozojmë cilësitë tuaja të vërteta.
[47:32] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, dhe kundërshtojnë të dërguarin pasi që udhëzimi u është shfaqur atyre, nuk e dëmtojnë Zotin aspak, e Ai i asgjëson punët e tyre.
[47:33] O ju që besoni, t'i bindeni Zotit, dhe t'i bindeni të dërguarit. Përndryshe, të gjitha punët tuaja do të jenë të kota.
[47:34] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, pastaj vdesin si mosbesimtarë, Zoti nuk do i falë.
[47:35] Prandaj, të mos luhateni dhe të mos dorëzoheni në kërkim të paqes, se u është garantuar fitorja, dhe Zoti është me ju. Ai nuk do i shkojë kot përpjekjet tuaja.
[47:36] Jeta e kësaj bote nuk është asgjë më shumë se lojë dhe kotësi. Por nëse besoni dhe çoni jetë të drejtë, Ai do t'ju shpërblejë, pa ju kërkuar aspak para.
[47:37] Po t'ju kërkonte Ai para, deri në atë masë sa që të krijonte vështirësi për ju, mund të ishit bërë dorështrënguar, dhe e keqja juaj e brendshme mund të ekspozohej.
[47:38] Ftoheni që të shpenzoni në rrugën e Zotit, por disa prej jush bëheni dorështrënguar. Dorështrënguarit janë dorështrënguar ndaj shpirtrave të vet. Zoti është i Pasur, përderisa ju jeni të varfër. Nëse refuzoni, Ai do të zëvendësojë njerëz të tjerë në vendin tuaj, dhe ata nuk do të jenë si ju.
një sure ne kuran. sureja nr. 47
[47:0] Në emër të Zotit, Mirëbërësit, të Mëshirshmit
[47:1] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, Ai ua asgjëson punët e tyre.
[47:2] Ata që besojnë dhe punojnë drejtësi, dhe besojnë në çka i është zbritur Muhamedit - që është e vërteta nga Zotëruesi i tyre – Ai ua heqë mëkatet e tyre, dhe i bekon me kënaqësi.
[47:3] Kjo është për shkak se ata që nuk besojnë po ndjekin pavërtetësi, përderisa ata që besojnë po ndjekin të vërtetën nga Zotëruesi i tyre. Zoti kështu i përmend për njerëzit shembujt e tyre.
[47:4] Nëse ndeshesh (në luftë) me ata që nuk besojnë, mund t'i godasësh në qafë. Nëse i merr si rob lufte mund t'i lirosh pa ose me pagesë, derisa të përfundojë lufta. Sikur të donte Zoti, Ai do t'ju kishte dhuruar juve fitore, pa luftë. Por Ai ju teston me njëri tjetrin. Sa për ata që vriten në rrugën e Zotit, Ai nuk do e shkojë kot sakrificën e tyre.
[47:5] Ai do i udhëzojë ata, dhe do i bekojë me qetësim shpirtëror.
[47:6] Ai do i pranojë ata te Parajsa, që Ai ua përshkroi.
[47:7] O ju që besoni, nëse e përkrahni Zotin, Ai do t'ju përkrahë juve, dhe t'jua përforcojë këmbët.
[47:8] Ata që nuk besojnë vetëshkaktojnë vuajtje; Ai i bën punët e tyre të jenë krejtësisht të kota.
[47:9] Sepse ata urryen çka Zoti shpalli dhe si pasojë, Ai asgjëson punët e tyre.
[47:10] A nuk u endën nëpër tokë dhe panë pasojat që pësuan ata para tyre? Zoti i shkatërroi punët e tyre; të gjithë mosbesimtarët do të vuajnë fatin e njëjtë.
[47:11] Kjo është për shkak se Zoti është Zotëruesi i atyre që besuan, përderisa mosbesimtarët nuk kanë asnjë zotërues.
[47:12] Zoti i pranon ata që besojnë dhe çojnë jetë të drejtë në kopshte me prroje që rrjedhin. Sa për ata që nuk besojnë, ata jetojnë dhe hanë si hanë kafshët, pastaj përfundojnë në zjarr.
[47:13] Sa e sa shoqëria ishte më e fortë se shoqëria që të dëboi ty nga qyteti yt; kur ne i asgjësuam, askush nuk mund t'i ndihmonte ata.
[47:14] A janë ata të ndriçuarit nga Zotëruesi i tyre njëjtë si ata punët e këqija të të cilëve janë të zbukuruara në sytë e tyre, dhe i ndjekin mendimet e tyre?
[47:15] Alegoria e Parajsës që premtohet për të drejtit është kjo: ka lumenj me ujë të kthjellët, dhe lumenj qumështi të freskët, dhe lumenj vere – të shijshme për pirësit – dhe lumenj mjalti të kulluar. Ata kanë të gjitha llojet e frutave aty, dhe falje nga Zotëruesi i tyre. (A janë ata më mirë) apo ata që qëndrojnë përgjithmonë në zjarr, dhe pijnë ujë ferri që ua shqyen zorrët?
[47:16] Disa prej tyre të dëgjojnë ty, pastaj sapo të largohen i pyesin ata që u ndriçuan, “Çka deshi të thotë ai?” Zoti kështu i mbyllë zemrat e tyre dhe, si pasojë, ata ndjekin vetëm mendimet e tyre.
[47:17] Sa për ata që janë të udhëzuar, Ai ua shton udhëzimin, dhe ua dhuron drejtësinë.
[47:18] A po presin ata derisa tu vij Ora atyre papritmas? Të gjitha shenjat për të veç kanë ardhur. Kur tu vij Ora atyre, si do të kenë dobi nga lajmi i tyre?
[47:19] Ta dish që: “Nuk ka asnjë zot tjetër përkrah Zotit,” dhe kërko falje për mëkatet tua dhe mëkatet e të gjithë besimtarëve dhe besimtareve. Zoti është tërësisht i vetëdijshëm për vendimet tuaja dhe fatin tuaj përfundimtar.
[47:20] Ata që besuan thanë: “Kur do të shpallet një sure e re?” Por kur një sure u shpall, ku haptas u përmend luftimi, do i shihje ata që ushqyen dyshime në zemrat e tyre duke të shikuar ty, sikur vdekja tashmë të kishte ardhur te ta. Ata kështu u ekspozuan.
[47:21] Bindje dhe shprehje të drejta priten prej tyre. Vetëm sikur të tregonin besim në Zotin, kur u bë thirrje për mobilizim, do të kishte qenë më mirë për ta.
[47:22] A është gjithashtu qëllimi juaj që sapo të largoheni të kryeni të këqija dhe t'i keqtrajtoni të afërmit tuaj?
[47:23] Janë ata që vetëshkaktuan mallkim nga Zoti, me të cilin ai i bën të shurdhër dhe të verbër.
[47:24] Pse nuk e studiojnë Kuranin me kujdes? A kanë dry në mendjet e tyre?
[47:25] Padyshim, ata që tërhiqen prapa, pasi që udhëzimi u është shfaqur atyre, djalli i ka joshur dhe i ka tërhequr për kapistre.
[47:26] Kjo është për shkak se ata u thanë atyre që urrenin çka Zoti kishte zbritur, “Ne do t'ju bindemi juve në çështje të caktuara.” Zoti i di plotësisht fshehtësitë e tyre.
[47:27] Si do të jetë për ta kur engjëjt i vënë në vdekje? Do i rrahin në fytyrat e tyre dhe prapanicat e tyre.
[47:28] Kjo është për shkak se ata ndoqën çka zemëroi Zotin dhe urryen gjërat që e kënaqin Atë. Si pasojë, Ai i ka asgjësuar punët e tyre.
[47:29] A menduan ata që ushqejnë dyshime në zemrat e tyre që Zoti nuk do i nxjerrë jashtë mendimet e tyre të këqija?
[47:30] Nëse dëshirojmë, mund t'i ekspozojmë për ty, që të mund t'i njohësh vetëm duke i shikuar. Megjithatë, mund t'i njohësh nga mënyra e të folurit. Zoti është tërësisht i vetëdijshëm për të gjitha punët tuaja.
[47:31] Patjetër do t'ju vëmë në test, për të dalluar ata mes jush që përpiqen, dhe durojnë me këmbëngulje. Duhet t'i ekspozojmë cilësitë tuaja të vërteta.
[47:32] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, dhe kundërshtojnë të dërguarin pasi që udhëzimi u është shfaqur atyre, nuk e dëmtojnë Zotin aspak, e Ai i asgjëson punët e tyre.
[47:33] O ju që besoni, t'i bindeni Zotit, dhe t'i bindeni të dërguarit. Përndryshe, të gjitha punët tuaja do të jenë të kota.
[47:34] Ata që nuk besojnë dhe zmbrapsin nga rruga e Zotit, pastaj vdesin si mosbesimtarë, Zoti nuk do i falë.
[47:35] Prandaj, të mos luhateni dhe të mos dorëzoheni në kërkim të paqes, se u është garantuar fitorja, dhe Zoti është me ju. Ai nuk do i shkojë kot përpjekjet tuaja.
[47:36] Jeta e kësaj bote nuk është asgjë më shumë se lojë dhe kotësi. Por nëse besoni dhe çoni jetë të drejtë, Ai do t'ju shpërblejë, pa ju kërkuar aspak para.
[47:37] Po t'ju kërkonte Ai para, deri në atë masë sa që të krijonte vështirësi për ju, mund të ishit bërë dorështrënguar, dhe e keqja juaj e brendshme mund të ekspozohej.
[47:38] Ftoheni që të shpenzoni në rrugën e Zotit, por disa prej jush bëheni dorështrënguar. Dorështrënguarit janë dorështrënguar ndaj shpirtrave të vet. Zoti është i Pasur, përderisa ju jeni të varfër. Nëse refuzoni, Ai do të zëvendësojë njerëz të tjerë në vendin tuaj, dhe ata nuk do të jenë si ju.
kryeqyteti i kosovës. zemra e shqiptarisë.
një kafe në prishtinë.
një lloj kafeje.
(shih: eqrem bej vlora)
ang. Tabela e kontrollit
ç'pret?
fjalorishti është një platformë ku mund të ndashë mendimet dhe ndjenjat me liri të plotë, është burimi i diturive të lira.
a do që edhe ti të bëhesh pjesë e këtij thesari fantastik?