(shih: janar)
nga ang. Moore's law. po ndaj një artikull që e kam shkruat saktësisht para 17 viteve gjatë studimeve te mia në fakultet.
Pothuajse para 40 viteve, njëri nga themeluesit e Intel, Gordon Moore parashikoi rritmin/hapin e shpejtë të përtrirjes së teknologjisë. Parashikimi i tij gjerësisht i njohur si “Ligji i Moore” (ang. Moore's Law) thekson se dendësia e tranzistorëve nëpër qarqet e integruara dyfishohet për çdo dy vite.
Ligji i Moore njihet si ligj themelor në industrinë e gjysëmpërçuesve (ang. semiconductor industry). Kohëve të fundit ështe diskutuar tepër për këtë ligj edhe atë ekzistojnë dy opinione/qëndrime. Njëra thekson se ky ligj nuk është mjaft i fuqishëm për të qëndruar edhe më gjatë derisa opinioni tjetër thekson se ky ligj është mjaft i fuqishëm për të ekzistuar edhe më tej.
Ligji i Moore (observimi apo parashikimi i Gordon Moore nuk u emërtua si ligj nga vetë Moore; këtë e bëri profesori Carver Mead) është një observim empirik i cili thekson se në shkallën tonë të zvhillimit teknologjik edhe atë të avancimit të industrisë së gjysëmpërçuesve, kompleksiteti i qarqeve të integruara dyfishohet për 18 - 24 muaj.
Për herë te parë Moore ligjin e tij e shpalli në artikullin e titulluar “Cramming More Components onto Integrated Circuits” të shkruajtur në “Elecetronics Magazine” më 19 prill të 1965. Observimi origjinal empirik i tij ishte se numri i komponenteve nëpër qarqet integruese me uljen e vlerës së komponenteve do të dyfishohet për 18 muaj dhe se ky trend do të qendrojë më së paku 10 vite. Më 1975 Moore korigjoi vlerësimin e tij duke e rritur kohën e pritjes në 24 muaj.
Ndonëse ekzistojnë disa formulime të këtij ligji, edhe atë:
- Dyfishimi i numrit të tranzistorëve nëpër qarqe të inegruara për çdo 18-24 muaj. Në fund të viteve 1970 ligji i Moore u bë i njohur edhe si limit për numrin e transistorëve në qarqet integruese më komplekse.
- Gjithashtu është e zakonshme të theksohet ligji i Moore në vazhdueshmërinë e shpejtë te avancimit të fuqisë kompjuterike për vlerë për një dollar.
- Progresion i njejtë është mbajtur edhe për kapacitetet e hard disqeve për vlerë për një dollar, në fakt niveli i progresionit në kapacitetet e hard disqeve për 10 vitet e kaluara ka qenë më i shpejtë se zvhillimi i gjysëmpërçuesve, gjithashtu përshkak të vlerave të produkteve performancat e hard disqeve janë rritur dukshëm.
- Versioni tjetër thekson se RAM kapaciteti rritet në të njejtën nivel me fuqinë procesuese. Derisa shpejtësitë e memorjeve nuk janë rritur aq shpejtë sa shpejtësitë e CPU viteve të fundit.
Megjithëse formulimi origjinal i ligjit të Moore ka qenë: “Kompleksiteti i komponenteve rritet ashpër duke u dyfishuar për çdo dy vite. Sigurisht gjatë një periudhe të shkurtër ky rritëm mund të vazhdojë. Gjatë një periudhe më të gjatë, niveli i rritjes është më pak i sigurtë, megjithëse ka arsye për të besuar se ajo do të qëndrojë afërsisht konstant edhe për 10 vitet e fundit. Kjo do të thotë se prej 1975, numri i komponenteve në një qark të integruar do të jetë 65,000. Une besoj se një qark kaq i madh do të mund te ndërtohet në një vafer të vetëm”. (Diametri i një vaferi të silicit aso kohe ishte afer 1 inch.)
Pra, ligji i Moore nuk është ligj me plot kuptimin e fjalës. Ajo ështe vetëm një observim empirik e formuar nga të dhënat që Moore i kishte në dispozicion dhe e cila deri më vitet 70 nuk ekzistoi fare. tabela që do ta shohim na e ilustron mirë këtë.
cpu --------------------------------- viti --------------------------------------------------- nr. i tranzistorëve
4004 ------------------------------ 1971 ------------------------------------------------------- 2,250
8008 ------------------------------ 1972 ------------------------------------------------------- 2,500
8080 ------------------------------ 1974 ------------------------------------------------------- 5,000
8086 ------------------------------ 1978 ------------------------------------------------------- 29,000
286 -------------------------------- 1982 ------------------------------------------------------ 120,000
Intel386™ processor ------------- 1985 ------------------------------------------------------ 275,000
Intel486™ processor ------------- 1989 ------------------------------------------------------ 1,180,000
Intel® Pentium® processor ------ 1993 ------------------------------------------------------ 3,100,000
Intel® Pentium® II processor ---- 1997 ------------------------------------------------------ 7,500,000
Intel® Pentium® III processor --- 1999 ------------------------------------------------------ 24,000,000
Intel® Pentium® 4 processor ---- 2000 ------------------------------------------------------ 42,000,000
Intel® Itanium® processor ------- 2002 ------------------------------------------------------ 220,000,000
Intel® Itanium® 2 processor ----- 2003 ------------------------------------------------------ 410,000,000
Siç po edhe shohim edhe vetë Intel nuk ka ndejkur ligjin e Moore, përndryshe pentium 4 do të duhej të përbëhej nga 671 bilion transistorë, përderisa i386 prej më tepër se 20 milion.
Intel ka qenë i shpejtë të rregulloj ligjin duke e riformuluar atë: dyfishim për një vit e gjysëm, dhe jo vetëm për një vit. Por edhe me korigjime të bëra ligji përsëri ngec në pasaktësi dhe pengesa të ndryshme.
Thënë përfundimisht ligji i Moore ka mbijetuar 30 vitet e kaluara dhe ka pasur ndikim shumë të madh në industrinë e gjysëmpërçuesve por nuk duket se do të mbijetojë edhe në ardhmëri.
Kompjuterët personal tradicional ndoshta do të zëvendësohen nga kompjuterë personal kuantik, biologjik, optik e të tjera. Por ato do të jenë padyshim jo njohës të ligjit të Moore, i cili është i formuluar saktësisht për qarqet e integurara.
Pothuajse para 40 viteve, njëri nga themeluesit e Intel, Gordon Moore parashikoi rritmin/hapin e shpejtë të përtrirjes së teknologjisë. Parashikimi i tij gjerësisht i njohur si “Ligji i Moore” (ang. Moore's Law) thekson se dendësia e tranzistorëve nëpër qarqet e integruara dyfishohet për çdo dy vite.
Ligji i Moore njihet si ligj themelor në industrinë e gjysëmpërçuesve (ang. semiconductor industry). Kohëve të fundit ështe diskutuar tepër për këtë ligj edhe atë ekzistojnë dy opinione/qëndrime. Njëra thekson se ky ligj nuk është mjaft i fuqishëm për të qëndruar edhe më gjatë derisa opinioni tjetër thekson se ky ligj është mjaft i fuqishëm për të ekzistuar edhe më tej.
Ligji i Moore (observimi apo parashikimi i Gordon Moore nuk u emërtua si ligj nga vetë Moore; këtë e bëri profesori Carver Mead) është një observim empirik i cili thekson se në shkallën tonë të zvhillimit teknologjik edhe atë të avancimit të industrisë së gjysëmpërçuesve, kompleksiteti i qarqeve të integruara dyfishohet për 18 - 24 muaj.
Për herë te parë Moore ligjin e tij e shpalli në artikullin e titulluar “Cramming More Components onto Integrated Circuits” të shkruajtur në “Elecetronics Magazine” më 19 prill të 1965. Observimi origjinal empirik i tij ishte se numri i komponenteve nëpër qarqet integruese me uljen e vlerës së komponenteve do të dyfishohet për 18 muaj dhe se ky trend do të qendrojë më së paku 10 vite. Më 1975 Moore korigjoi vlerësimin e tij duke e rritur kohën e pritjes në 24 muaj.
Ndonëse ekzistojnë disa formulime të këtij ligji, edhe atë:
- Dyfishimi i numrit të tranzistorëve nëpër qarqe të inegruara për çdo 18-24 muaj. Në fund të viteve 1970 ligji i Moore u bë i njohur edhe si limit për numrin e transistorëve në qarqet integruese më komplekse.
- Gjithashtu është e zakonshme të theksohet ligji i Moore në vazhdueshmërinë e shpejtë te avancimit të fuqisë kompjuterike për vlerë për një dollar.
- Progresion i njejtë është mbajtur edhe për kapacitetet e hard disqeve për vlerë për një dollar, në fakt niveli i progresionit në kapacitetet e hard disqeve për 10 vitet e kaluara ka qenë më i shpejtë se zvhillimi i gjysëmpërçuesve, gjithashtu përshkak të vlerave të produkteve performancat e hard disqeve janë rritur dukshëm.
- Versioni tjetër thekson se RAM kapaciteti rritet në të njejtën nivel me fuqinë procesuese. Derisa shpejtësitë e memorjeve nuk janë rritur aq shpejtë sa shpejtësitë e CPU viteve të fundit.
Megjithëse formulimi origjinal i ligjit të Moore ka qenë: “Kompleksiteti i komponenteve rritet ashpër duke u dyfishuar për çdo dy vite. Sigurisht gjatë një periudhe të shkurtër ky rritëm mund të vazhdojë. Gjatë një periudhe më të gjatë, niveli i rritjes është më pak i sigurtë, megjithëse ka arsye për të besuar se ajo do të qëndrojë afërsisht konstant edhe për 10 vitet e fundit. Kjo do të thotë se prej 1975, numri i komponenteve në një qark të integruar do të jetë 65,000. Une besoj se një qark kaq i madh do të mund te ndërtohet në një vafer të vetëm”. (Diametri i një vaferi të silicit aso kohe ishte afer 1 inch.)
Pra, ligji i Moore nuk është ligj me plot kuptimin e fjalës. Ajo ështe vetëm një observim empirik e formuar nga të dhënat që Moore i kishte në dispozicion dhe e cila deri më vitet 70 nuk ekzistoi fare. tabela që do ta shohim na e ilustron mirë këtë.
cpu --------------------------------- viti --------------------------------------------------- nr. i tranzistorëve
4004 ------------------------------ 1971 ------------------------------------------------------- 2,250
8008 ------------------------------ 1972 ------------------------------------------------------- 2,500
8080 ------------------------------ 1974 ------------------------------------------------------- 5,000
8086 ------------------------------ 1978 ------------------------------------------------------- 29,000
286 -------------------------------- 1982 ------------------------------------------------------ 120,000
Intel386™ processor ------------- 1985 ------------------------------------------------------ 275,000
Intel486™ processor ------------- 1989 ------------------------------------------------------ 1,180,000
Intel® Pentium® processor ------ 1993 ------------------------------------------------------ 3,100,000
Intel® Pentium® II processor ---- 1997 ------------------------------------------------------ 7,500,000
Intel® Pentium® III processor --- 1999 ------------------------------------------------------ 24,000,000
Intel® Pentium® 4 processor ---- 2000 ------------------------------------------------------ 42,000,000
Intel® Itanium® processor ------- 2002 ------------------------------------------------------ 220,000,000
Intel® Itanium® 2 processor ----- 2003 ------------------------------------------------------ 410,000,000
Siç po edhe shohim edhe vetë Intel nuk ka ndejkur ligjin e Moore, përndryshe pentium 4 do të duhej të përbëhej nga 671 bilion transistorë, përderisa i386 prej më tepër se 20 milion.
Intel ka qenë i shpejtë të rregulloj ligjin duke e riformuluar atë: dyfishim për një vit e gjysëm, dhe jo vetëm për një vit. Por edhe me korigjime të bëra ligji përsëri ngec në pasaktësi dhe pengesa të ndryshme.
Thënë përfundimisht ligji i Moore ka mbijetuar 30 vitet e kaluara dhe ka pasur ndikim shumë të madh në industrinë e gjysëmpërçuesve por nuk duket se do të mbijetojë edhe në ardhmëri.
Kompjuterët personal tradicional ndoshta do të zëvendësohen nga kompjuterë personal kuantik, biologjik, optik e të tjera. Por ato do të jenë padyshim jo njohës të ligjit të Moore, i cili është i formuluar saktësisht për qarqet e integurara.
në shqipërinë e mesme e më gjerë ka kuptimin vëlla i madh. haset në të folur në forma të ndryshme si lal, lale, lala. e ngjashme me aganë dhe abinë në maqedoni e kosovë.
rrjedh nga titulli administrativ perandorak lala (lexohet llalla) që do të thotë mësues personal, gjegjësisht, kujdestar i princërve të rinj.
(shih: dada)
rrjedh nga titulli administrativ perandorak lala (lexohet llalla) që do të thotë mësues personal, gjegjësisht, kujdestar i princërve të rinj.
(shih: dada)
(shih: komb)
Pjesë e fonetikës që studion sistemin e fonemave të një gjuhe dhe ndryshimet e tyre, domethënë sistemin e tingujve të një gjuhe nga pikëpamja e përdorimit të tyre shoqëror në procesin e kumtimit midis njerëzve. Fonologjia historike (krahasuese).
(shih: gostivari)
puna të çliron. në gjermanisht.
një sllogan i njohur nëpër kapmet e përqendrimit të nazistëve gjatë ldb.
një sllogan i njohur nëpër kapmet e përqendrimit të nazistëve gjatë ldb.
numri i plotë më i vogël.
nënkupton një kategori njerëzish që identifikohen me njëri-tjetrin bazuar në ngjashmëri të tilla si origjina e përbashkët, gjuha, historia, shoqëria, kultura ose kombi. Anëtarësia e një grupi etnik priret të përkufizohet nga një trashëgimi kulturore e përbashkët, origjina, miti i origjinës, historia, atdheu, gjuha ose dialekti, sisteme simbolike si feja, mitologjia dhe rituali, kuzhina, stili i veshjes, arti etj.
është koncept i ngjashëm por dallon nga raca dhe kombi.
është koncept i ngjashëm por dallon nga raca dhe kombi.
përgjigje që i jepet dikujt kur deklarohet për diçka se është shumë në sasi.
- shumë bre mish na nxorët o burra!
- shumë për dushmanin!
- shumë bre mish na nxorët o burra!
- shumë për dushmanin!
theofan stilian noli, njeri letrash, diplomat e klerik. si dhe një ndër përkthyesit më të mirë në shqip.
(shih: agjenci)
çika e dukës.
(shih: dilbert)
një pastiçeri në romë që duhet patjetër të vizitohet sa here që kalohet diku afër aty. këtu bëhet akullorja më e mirë në botë.
kryeqyteti i dytë i botës së vjetër. roma e re. qyteti i kostandinit. kryeqendra e perandorisë romake të lindjes dhe e asaj otomane.
qyteti më i madh në Turqi i shtrirë midis dy kontinenteve.
vendi për të cilin fjalët ngelin të çalë për ta përshkruar, qyteti më i bukur në botë.
qyteti më i madh në Turqi i shtrirë midis dy kontinenteve.
vendi për të cilin fjalët ngelin të çalë për ta përshkruar, qyteti më i bukur në botë.
(shih: skënderbeu)
ose Kongresi i Alfabetit. një konferencë akademike në qytetin e Manastirit, mes datave 14 nëntor - 22 nëntor 1908, për standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe.
madonna e kohës së sotme.
(shih: Kur e përcolla ylberin)
një folje ndihmëse në gjuhën shqipe. (shih: mendoj, pra jam)
gjërat që i ndodhën këtij qyteti nga 2010 e këtej, historia do t'i definojë si turp kolektiv.
stambolli i vitit 2008, viti kur u shpërngula nga maqedonia për të përfunduar studimet dallon tmerrshëm nga stanbolli i vitit 2022.
kam qenë dëshmitar i një tranzicioni katastrofal të një qyteti mahnitës kulturor në një qytet tipik të lindjes së mese apo indisë. nuk jam pesimist dhe mendoj që ky qytet do të rimëkëmbet sërish, por tani për tani situata është mizore.
stambolli i vitit 2008, viti kur u shpërngula nga maqedonia për të përfunduar studimet dallon tmerrshëm nga stanbolli i vitit 2022.
kam qenë dëshmitar i një tranzicioni katastrofal të një qyteti mahnitës kulturor në një qytet tipik të lindjes së mese apo indisë. nuk jam pesimist dhe mendoj që ky qytet do të rimëkëmbet sërish, por tani për tani situata është mizore.
(shih: Rrush)
drejtuesi i shtetit shqiptar për 44 vite. prej 8 nëntor të 1941 deri në vdekjen e tij në 11 prill të 1985.
ç'pret?
fjalorishti është një platformë ku mund të ndashë mendimet dhe ndjenjat me liri të plotë, është burimi i diturive të lira.
a do që edhe ti të bëhesh pjesë e këtij thesari fantastik?